Oleh Zaidi Ismail

Kami sudah di alam ghaib

Kami sudah di awan memutih

Cucu-cicit kami anak Melayu

Entah mengenang

Atau sudah membakar

Sejarahnya, menjadi debu-debu

yang tak berharga lagi.

Kearifan itu menemukannya

dengan “Surat Wasiat”

untuk anak bangsanya

Dia meninggalkan pesan

sewaktu di hujung usianya

agar sebarang ketempangan

dapat diperbetulkan.

“Hubaya karang tajam di dasar laut

Hubaya. Taufan mencabar

Ganas. Badai menggegar buas

Kapal nakhoda sombong

Terhempas

Bangsaku ubati

neurosis bangsa saraf pesimisme

Memformula

Melayu berjiwa besar

Mempertajam budi dan akal

Cekal dan tawakal.”

Demikianlah antara bait-bait puisi yang “didendangkan” oleh Sasterawan Negara Dato’ Dr. Haji Akmad Kamal Abdullah atau lebih dikenali dengan nama Kemala dalam Majlis Pengurniaan Anugerah Sastera Negara Ke-11 yang diadakan pada 20 Mac lalu di Hotel Istana Kuala Lumpur. Majlis pengurniaan Anugerah Sastera Negara telah disempurnakan oleh Seri Paduka Baginda Yang di- Pertuan Agong XIV, Almu’tasimu Billahi Muhibbuddin Tuanku Alhaj Abdul Halim Mu’adzam Shah Ibni Almarhum Sultan Badlishah.

___

Rencana ini dipetik daripada Dewan Bahasa, Mei 2012

Oleh Ahmad Zaidi Nordin

“Bahasa sebagai jiwa bangsa dan negara turut menjadi salah satu dasar negara, melalui ketetapan Dasar Bahasa Kebangsaan dan disokong juga oleh Dasar Pendidikan Kebangsaan serta Dasar Kebudayaan Kebangsaan. Dasar Pendidikan Kebangsaan mempunyai kaitan yang rapat dengan Dasar Bahasa Kebangsaan dari segi ketetapan menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar utama dalam sistem pendidikan negara dan segala urusan rasmi kerajaan. Dasar Kebudayaan Kebangsaan pula, yang teras pertamanya ialah “kebudayaan rantau ini”, yang merujuk kebudayaan Melayu, ialah dasar yang menitikberatkan jati diri dan citra kebangsaan. Untuk menzahirkan jati diri dan citra kebangsaan, bahasa Melayu memainkan peranan. Dengan latar belakang tersebut, seyogialah sekalian warganegara, khususnya penggerak dan pelaksana dasar negara, meningkatkan penghayatan dan iltizam untuk menjayakannya, termasuk dasar yang berkaitan dengan bahasa kebangsaan, iaitu Dasar Bahasa Kebangsaan, merujuk Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan”.

Begitulah bunyi petikan ucap utama yang bertajuk “Dasar Bahasa Kebangsaan: Tuntutan Iltizam kepada Seluruh Warga Negara” yang disampaikan oleh Dr. Haji Awang Sariyan, Ketua Pengarah Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) Sambutan Hari Pejuang Bahasa 152 Peringkat Negeri Sarawak pada 15 Februari 2012 di DBP Cawangan Sarawak. Petikan itu boleh dijadikan sebagai pencetus semangat perjuangan mengangkat martabat bahasa Melayu selaras dengan peruntukan Perkara 152, Perlembagaan Persekutuan, yang dengan sah menobatkan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan tanpa menafikan hak kedudukan bahasa lain untuk digunakan bersama.

Awang menyentuh beberapa perkara yang berkaitan dengan pemartabatan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan di Malaysia. Menurutnya, tokoh pemikir klasik Yunani, seperti Socrates, Plato dan Aristotle, menjadikan bahasa Yunani sebagai salah satu tumpuan perhatian dalam kajian, pembicaraan dan penggunaannya dalam pelbagai ranah tamadun Yunani, seperti politik dan pentadbiran, undang-undang, metafizik, retorik, dan sastera. Tunjang kekuatan tamadun Yunani ialah keampuhan bahasa Yunani itu sendiri. Hakikat yang amat rapat hubungannya dengan hal itu ialah bahasa sebagai asas pembinaan tamadun bangsa tidak terbatas pada aspek pembinaan lahiriah semata-mata.

Awang menambah, sejarah bahasa Melayu sebagai asas pembinaan tamadun bangsa bermula sejak zaman Melayu kuno abad ketujuh hingga ke-13 Masihi di Campa, Langkasuka dan Sriwijaya. Menurut catatan Yi Jing, iaitu pendeta Buddha yang singgah di Fo-Syih, ibu negara Sriwijaya di Palembang, terdapat pusat pengajian agama Buddha dalam bahasa Melayu kuno. Perkembangan kebangkitan bahasa Melayu dapat dirasakan ketika kebangkitan kerajaan Melayu dalam bentuk sistem kesultanan. Contoh yang ketara ialah kegemilangan bahasa Melayu ketika zaman kesultanan Melayu Melaka.

Menurut Awang lagi, Profesor Syed Muhammad Naquib al-Attas menekankan bahawa kedatangan Islam telah membentuk bahasa Melayu baharu. Dengan perkataan lain, Islam telah memperkenalkan dan memasukkan sekian banyak kosa kata yang mewakili tasawur dan pandangan sarwa Islam dalam sistem kepercayaan dan segala aspek kehidupan bermasyarakat. Dalam zaman pascamerdaka, bahasa Melayu mengalami peluasan peranan, bukan sahaja sebagai asas pembinaan tamadun bangsa Melayu tetapi juga sebagai asas pembinaan tamadun bangsa Malaysia. Dengan hal yang demikian, konsep “pembinaan negara bangsa” yang menjadi cita-cita utama kerajaan bererti pembinaan negara yang berasaskan semua ras atau bangsa bertunjangkan Dasar Bahasa Kebangsaan, Dasar Ekonomi Baharu, Dasar Kebudayaan Kebangsaan dan Dasar Pendidikan Kebangsaan. Usaha “memartabatkan bahasa Melayu” amat relevan dengan usaha membina negara bangsa dalam konsep gagasan 1Malaysia.

Seterusnya, Awang menjelaskan bahawa meskipun berlaku perkembangan yang ketara dalam pelaksanaan penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi dalam sektor pentadbiran negara, kajian yang dijalankan oleh DBP pada tahun 2007 memperlihatkan keadaan yang belum cukup memuaskan.

___

Rencana ini dipetik daripada Dewan Bahasa, April 2012.

Oleh Diarani Mat Adam

Pada 29 November 2011, Ceramah Umum Jawatankuasa Tetap Bahasa Melayu diadakan di Universiti Malaysia Terengganu (UMT). Ceramah kali ini menampilkan pejuang bahasa yang tidak asing lagi, Dr. Awang Sariyan dengan tajuk “Dasar Bahasa Kebangsaan dalam Pembinaan Negara Malaysia”.

Sebagai pendahuluan, Awang menjelaskan bahawa isu kedudukan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, bahasa rasmi, bahasa ilmu dan bahasa perantaraan bagi bidang lain ketamadunan dalam konteks “pembinaan negara” tampaknya tidak pernah reda, meskipun negara telah lebih setengah abad mencapai kemerdekaan. Kedudukan dan peranan bahasa Melayu sebagai salah satu tonggak negara senantiasa dilanda badai dalam pelbagai bentuk tantangan, baik yang berkaitan dengan dasar mahupun pelaksanaannya. Oleh itu, kedudukan dan peranan bahasa Melayu dalam konteks pembinaan negara ini perlu terus-menerus dijelaskan secara lebih terancang dan menyeluruh sasaran khalayaknya supaya segenap lapisan warganegara benar-benar memahami dan menghayatinya sebagai salah satu dasar negara yang penting.

___

Rencana ini dipetik daripada Dewan Bahasa Februari 2012.

Oleh Zaidi Ismail

Semasa merasmikan Simposium Penggunaan Bahasa Kebangsaan Sektor Kewangan dan Insurans, Tan Sri Muhyiddin Mohd. Yassin, Timbalan Perdana Menteri Malaysia mengingatkan agar institusi kewangan tidak meminggirkan bahasa Melayu.

Katanya, “Kita memahami bahawa penggunaan bahasa asing terutamanya bahasa Inggeris adalah penting untuk meningkatkan perniagaan dan perdagangan pada peringkat antarabangsa. Namun, ini tidak bermakna kita harus meminggirkan bahasa Melayu. Tegasnya lagi, “Lebih baik sekiranya urusan perniagaan dengan rakyat tempatan dilakukan dalam bahasa Melayu. Dengan itu, institusi kewangan dapat memperluas bidang perniagaan yang pastinya menambah keuntungan.”

Muhyiddin turut menyarankan agar Bank Negara Malaysia (BNM) dan Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) melakukan pengauditan bahasa menerusi penarafan bintang bagi memastikan penggunaan bahasa kebangsaan di semua institusi kewangan di negara ini digunakan secara menyeluruh. Katanya, “Penarafan bintang seumpama itu akan menjadi kayu pengukur kepada pencapaian institusi kewangan dari segi mutu penggunaan bahasa kebangsaan, sama ada dalam urusan rasmi dalam negara atau pada peringkat antarabangsa.”

Untuk meningkatkan penggunaan dan penguasaan bahasa Melayu di institusi kewangan dan insurans, Dato’ Dr. Awang Adek Hussin, Timbalan Menteri Kewangan menyatakan bahawa Kementerian Kewangan melalui BNM telah mengambil beberapa inisiatif, antaranya termasuklah mengadakan Kursus Bahasa Melayu Berakreditasi, Hadiah Bahasa Institusi Kewangan dan Projek Daftar Istilah Perbankan Islam. Simposium Penggunaan Bahasa Kebangsaan Sektor Kewangan dan Insurans pula diadakan untuk memberikan pendedahan kepada para peserta tentang isu berhubung dengan bahasa kebangsaan. Melalui simposium itu juga diharapkan dapat menggerakkan minda dan menanam minat penggiat industri kewangan dan insurans supaya berperanan lebih aktif dalam usaha memartabatkan bahasa kebangsaan.

Dalam simposium bertemakan “1Malaysia: Memartabatkan Bahasa Kebangsaan Tanggungjawab Bersama” yang diadakan pada 10 November lalu di Auditorium Sasana Kijang, BNM itu, sebanyak lima kertas kerja telah dibentangkan. Kertas kerja tersebut meliputi tiga tema utama, iaitu Dasar Bahasa Kebangsaan, Isu-isu Semasa dalam Industri Kewangan dan Masa Hadapan Memenangi Cabaran.

Dalam kertas kerja “Penggunaan Bahasa Melayu dalam Bidang Kewangan”, Dato’ Haji Termuzi Abdul Aziz, Ketua Pengarah DBP, menyatakan bahawa berdasarkan dapatan penilaian untuk pemberian Hadiah Bahasa Institusi Kewangan pada tahun 2009 dan 2010, secara keseluruhannya tahap penggunaan bahasa Melayu di institusi perbankan adalah sederhana (55 peratus). Tahap penggunaan bahasa Melayu di syarikat insurans pula lebih rendah (30 peratus). Urusan dengan pelanggan di syarikat insurans lebih banyak dalam bahasa Inggeris.

Walau bagaimanapun, penggunaan dwibahasa (bahasa Melayu dan bahasa Inggeris) dalam dokumen urusan dengan pelanggan adalah meluas di institusi perbankan. Di institusi perbankan Islam, walaupun bahasa Melayu tidak digunakan secara meluas, kualiti bahasa Melayu yang digunakan lebih baik daripada bank perdagangan.

___

Rencana ini dipetik daripada Dewan Bahasa Februari 2012.

Oleh Diarani Mat Adam

Pada 21 dan 22 Disember 2011, bertempat di Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP), sekali lagi Persatuan Linguistik Malaysia (PLM) bersama-sama dengan Kumpulan Penyelidik Bahasa Melayu dan Kepelbagaian Dialek Nusantara DBP dan Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) telah menganjurkan Persidangan Linguistik ASEAN V (PLA). Tema persidangan kali ini ialah “Warna-warni Linguistik ASEAN: Penyelidikan dan Pemantapan Korpus Ilmu”. Buat pertama kalinya PLA telah menggunakan dwibahasa sebagai pengantara bagi memberikan ruang kepada peserta dari negara luar, seperti Brunei Darussalam, Singapura, Thailand dan Filipina untuk turut sama.

Menurut Profesor Dr. Nor Hashimah Jalaluddin, Presiden PLM merangkap pengarah bersama PLA 2011, tema yang dipilih sesuai dengan suasana keanekaan dan kepelbagaian bahasa di wilayah Asia Tenggara yang bagaikan sebuah “laboratorium alamiah” untuk penerokaan dan pengkajian bahasa dengan pelbagai penerapan teori linguistik mutakhir. Katanya, “Persidangan ini merupakan sebuah forum intelektual yang sangat bererti untuk mempertemukan dan menghimpunkan golongan cendekia linguistik dari rantau Asia Tenggara, khususnya untuk mereka bertukar-tukar fikiran serta berkongsi maklumat dan wawasan tentang penyelidikan terkini dalam bidang yang ditekuni. Jaringan yang lebih luas dengan rakan kongsi masyarakat bahasa di rantau ASEAN seharusnya dapat memacu kepada pembentukan Persatuan Linguistik ASEAN dan pada masa yang sama dapat merealisasikan semangat setia kawan ASEAN dalam bentuk kesarjanaan ilmu yang lebih mantap.” Nor Hashimah juga berharap segala upaya penyelidikan, pembinaan dan pengembangan bahasa di rantau ASEAN ini akan membantu memperkaya korpus bahasa dan budaya, mencipta acuan terhadap kajian linguistik di rantau ini.

___

Rencana ini dipetik daripada Dewan Bahasa Februari 2012.

Oleh DIARANI MAT ADAM

Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) dengan kerjasama Gabungan Pertubuhan Cina Malaysia (FeCAM/Huazong), Gabungan Dewan Perniagaan dan Perindustrian Cina Malaysia (ACCCIM) dan  Persekutuan Pengilang-pengilang Malaysia (FMM) telah menganjurkan Seminar Penggunaan Bahasa Kebangsaan dalam Sektor Swasta pada 22 November 2011. Seminar sehari itu dirasmikan oleh Senator Tan Sri Dr. Koh Tsu Koon, Menteri di Jabatan Perdana Menteri.

Dalam ucapan perasmiannya, Koh berkata, perjuangan memartabatkan bahasa Melayu merupakan perjuangan bahasa yang berterusan. Semua peringkat masyarakat perlu bekerjasama untuk  memajukan bahasa Melayu secara lebih berkesan dan meluas. Kita perlu mempunyai keyakinan dan terus berjuang dengan penuh semangat tanpa rasa tertekan dengan bahasa Inggeris yang merupakan bahasa penjajah yang paling dominan. Koh berkata lagi, kita perlu ada strategi yang positif bagi meningkatkan nilai bahasa Melayu, iaitu dengan cara yang meyakinkan, bukan memaksa. Bahasa Melayu diangkat sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi, namun tidak bermakna bahasa lain tidak boleh dipelajari dan digunakan.

___

Rencana ini dipetik daripada Dewan Bahasa Januari 2012.

Oleh ZAIDI ISMAIL

Semasa  merasmikan majlis tersebut, Muhyiddin menyatakan bahawa hasrat untuk memartabatkan bahasa Melayu sebagai bahasa kemajuan bukanlah sesuatu yang mudah untuk dicapai. Tidak ada  jalan pintas untuk kita memajukan bangsa dan bahasa kita. Usaha tersebut memerlukan komitmen dan pengorbanan pelbagai pihak. Katanya, “Kita perlu memiliki sikap yang positif terhadap bahasa Melayu. Kita juga perlu yakin dengan kemampuan bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu dan bahasa kemajuan. Tanpa keyakinan dan rasa bangga terhadap bahasa Melayu, kita tidak mungkin mampu melangkah jauh dalam perjuangan memartabatkan bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu dan bahasa kemajuan.”

___

Rencana ini dipetik daripada Dewan Bahasa Januari 2012.